سرودِ پنجم

سرودِ پنجم سرودِ آشنایی‌های ژرف‌تر است.

سرودِ اندُه‌گزاری‌های من است و

اندوه‌گساریِ او.

نیز

این

سرودِ سپاسی دیگر است

سرودِ ستایشی دیگر:

ستایشِ دستی که مضرابش نوازشی‌ست

و هر تارِ جانِ مرا به سرودی تازه می‌نوازد [و این سخن چه قدیمی‌ست!].

دستی که همچون کودکی

گرم است

و رقصِ شکوهمندی‌ها را

در کشیدگیِ سرْانگشتانِ خویش

ترجمه می‌کند.

بدون متن

آن لبان

از آن پیش‌تر که بگوید

شنیدنی‌ست.

بدون متن

آن دست‌ها

بیش از آنکه گیرنده باشد

می‌بخشد.

بدون متن

آن چشم‌ها

پیش از آنکه نگاهی باشد

تماشایی‌ست.

بدون متن

و این

پاسداشتِ آن سرودِ بزرگ است

که ویرانه را

به نبردِ با ویرانی به پای می‌دارد.

بدون متن

لبی

دستی و چشمی

قلبی که زیبایی را

در این گورستانِ خدایان

به سانِ مذهبی

تعلیم می‌کند.

بدون متن

امیدی

پاکی و ایمانی

زنی

که نان و رختش را

در این قربانگاهِ بی‌عدالت

برخیِ محکومی می‌کند که منم.

بدون متن

جُستن‌اش را پا نفرسودم:

به هنگامی که رشته‌ی دارِ من از هم گسست

چنان چون فرمانِ بخششی فرود آمد. ــ

هم در آن هنگام

که زمین را دیگر

به رهاییِ من امیدی نبود

و مرا به جز این

امکانِ انتقامی

که بداندیشانه بی‌گناه بمانم!

بدون متن

جُستن‌اش را پا نفرسودم.

نه عشقِ نخستین

نه امیدِ آخرین بود

نیز

پیامِ ما لبخندی نبود

نه اشکی.

همچنان که، با یکدیگر چون به سخن در آمدیم

گفتنی‌ها را همه گفته یافتیم

چندان که دیگر هیچ چیز در میانه

ناگفته نمانده بود.

بدون متن

خاک را بدرودی کردم و شهر را

چرا که او، نه در زمین و شهر و نه در دیاران بود.

بدون متن

آسمان را بدرود کردم و مهتاب را

چرا که او، نه عطرِ ستاره نه آوازِ آسمان بود.

بدون متن

نه از جمعِ آدمیان نه از خیلِ فرشتگان بود،

که اینان هیمه‌ی دوزخ‌اند

و آن یکان

در کاری بی‌اراده

به زمزمه‌یی خواب‌آلوده

خدای را

تسبیح می‌گویند.

بدون متن

سرخوش و شادمانه فریاد برداشتم:

«ــ ای شعرهای من، سروده و ناسروده!

سلطنتِ شما را تردیدی نیست

اگر او به تنهایی

خواننده‌ی شما باد!

چرا که او بی‌نیازیِ من است از بازارگان و از همه‌ی خلق

نیز از آن کسان که شعرِ مرا می‌خوانند

تنها بدین انگیزه که مرا به کُندفهمیِ خویش سرزنشی کنند! ــ

بدون متن

چنین است و من این همه را، هم در نخستین نظر بازدانسته‌ام.»

بدون متن

اکنون من و او دو پاره‌ی یک واقعیتیم

بدون متن

در روشنایی زیبا

در تاریکی زیباست.

در روشنایی دوسترش می‌دارم.

و در تاریکی دوسترش می‌دارم.

بدون متن

من به خلوتِ خویش از برایش شعرها می‌خوانم

که از سرِ احتیاط هرگزا بر کاغذی نبشته نمی‌شود.

چرا که چون نوشته آید و بادی به بیرونش افکند

از غضب پوست بر اندامِ خواننده بخواهد درید.

بدون متن

گرچه از قافیه‌های لعنتی در این شعرها نشانی نیست؛

[از آنگونه قافیه‌ها بر گذرگاهِ هر مصراع،

که پنداری حاکمی خُل ناقوس‌بانانی بر سرِ پیچِ هر کوچه برگماشته است

تا چون رهگذری پا به پای اندیشه‌های فرتوتِ پیزُری چُرت‌زنان می‌گذرد

پتک به ناقوس فروکوبند و چرتش را چون چلواری آهارخورده بردرند

تا از یاد نبرد که حاکمِ شهر کیست]

ــ اما خشمِ خواننده‌ی آن شعرها،

از نبودِ ناقوس‌بانانِ خرگردنی از آنگونه نیست.

نیز نه ازآنروی که زنگوله‌ی وزنی چرا به گردنِ این استر آونگ نیست

تا از درازگوشِ نثرش بازشناسند.

نیز نه بدان سبب که فی‌المثل شعری از اینگونه را غزل چرا نامیده‌ام:

بدون متن

غزلِ درود و بدرود

بدون متن

با درودی به خانه می‌آیی و

با بدرودی

خانه را ترک می‌گویی.

ای سازنده!

لحظه‌ی عمرِ من

به جز فاصله‌ی میانِ این درود و بدرود نیست:

بدون متن

این آن لحظه‌ی واقعی‌ست

که لحظه‌ی دیگر را انتظار می‌کشد.

نوسانی در لنگرِ ساعتی‌ست

که لنگر را با نوسانی دیگر به کار می‌کشد.

بدون متن

گامی‌ست پیش از گامی دیگر

که جاده را بیدار می‌کند.

تداومی‌ست که زمانِ مرا می‌سازد

لحظه‌هایی‌ست که عمرِ مرا سرشار می‌کند.

بدون متن

باری، خشم خواننده ازآنروست که ما حقیقت و زیبایی را با معیارِ او نمی‌سنجیم

و بدینگونه آن کوتاه‌اندیش از خواندنِ هر شعر سخت تهی دست بازمی‌گردد.

بدون متن

روزی فی‌المثل، قطعه‌یی ساز کرده بر پاره‌ی کاغذی نوشتم

که قضا را، باد، آن پاره‌کاغذ به کوچه درافکند،

پیشِ پای سیاه‌پوش مردی که از گورستان بازمی‌آمد

به شبِ آدینه، با چشمانی سُرخ و برآماسیده ــ چرا که بر تربتِ والدِ خویش بسیار گریسته بود. ــ

بدون متن

و این است آن قطعه که بادِ سخن‌چین با آن به گورِ پدر گریسته در میان نهاد:

بدون متن

به یک جمجمه

پدرت چون گربه‌ی بالغی

می‌نالید

و مادرت در اندیشه‌ی دردِ لذتناکِ پایان بود

که از رهگذرِ خویش

قنداقه‌ی خالیِ تو را

می‌بایست

تا از دلقکی حقیر

بینبارد،

و ای بسا به رؤیای مادرانه‌ی منگوله‌یی

که بر قبه‌ی شب‌کلاه تو می‌خواست دوخت.

بدون متن

باری ــ

و حرکتِ گاهواره

از اندامِ نالانِ پدرت

آغاز شد.

بدون متن

□

بدون متن

گورستانِ پیر

گرسنه بود،

و درختانِ جوان

کودی می‌جُستند! ــ

بدون متن

ماجرا همه این است

آری

ورنه

نوسانِ مردان و گاهواره‌ها

به جز بهانه‌یی

نیست.

بدون متن

□

بدون متن

اکنون جمجمه‌ات

عُریان

بر همه آن تلاش و تکاپوی بی‌حاصل

فیلسوفانه

لبخندی می‌زند.

به حماقتی خنده می‌زند که تو

از وحشتِ مرگ

بدان تن دردادی:

به زیستن

با غُلی بر پای و

غلاده‌یی بر گردن.

بدون متن

□

بدون متن

زمین

مرا و تو را و اجدادِ ما را به بازی گرفته است.

و اکنون

به انتظارِ آن‌که جازِ شلخته‌ی اسرافیل آغاز شود

هیچ به از نیشخند زدن نیست.

بدون متن

اما من آنگاه نیز بنخواهم جنبید

حتا به گونه‌ی حلاجان،

چرا که میانِ تمامیِ سازها

سُرنا را بسی ناخوش می‌دارم.

بدون متن

من محکومِ شکنجه‌یی مضاعفم:

اینچنین زیستن،

و اینچنین

در میانِ شما زیستن

با شما زیستن

که دیری دوستارِتان بوده‌ام.

بدون متن

□

بدون متن

من از آتش و آب

سر درآوردم.

از توفان و از پرنده.

من از شادی و درد

سر درآوردم،

گُلِ خورشید را اما

هرگز ندانستم

که ظلمت‌گردانِ شب

چگونه تواند شد!

بدون متن

□

بدون متن

دیدم آنان را بی‌شماران

که دل از همه سودایی عُریان کرده بودند

تا انسانیت را از آن

عَلَمی کنند ــ

و در پسِ آن

به هر آنچه انسانی‌ست

تُف می‌کردند!

بدون متن

دیدم آنان را بی‌شماران،

و انگیزه‌های عداوتِشان چندان ابلهانه بود

که مُردگانِ عرصه‌ی جنگ را

از خنده

بی‌تاب می‌کرد؛

و رسم و راهِ کینه‌جویی‌شان چندان دور از مردی و مردمی بود

که لعنتِ ابلیس را

بر می‌انگیخت...

بدون متن

□

بدون متن

ای کلادیوس‌ها!

من برادرِ اوفلیای بی‌دست‌وپایم؛

و امواجِ پهنابی که او را به ابدیت می‌بُرد

مرا به سرزمینِ شما افکنده است.

بدون متن

دربه‌درتر از باد زیستم

در سرزمینی که گیاهی در آن نمی‌روید.

بدون متن

ای تیزخرامان!

لنگیِ پای من

از ناهمواریِ راهِ شما بود.

بدون متن

۱۰

برویم ای یار، ای یگانه‌ی من!

دستِ مرا بگیر!

سخنِ من نه از دردِ ایشان بود،

خود از دردی بود

که ایشانند!

بدون متن

اینان دردند و بودِ خود را

نیازمندِ جراحات به چرک‌اندر نشسته‌اند.

و چنین است

که چون با زخم و فساد و سیاهی به جنگ برخیزی

کمر به کین‌ات استوارتر می‌بندند.

بدون متن

برویم ای یار، ای یگانه‌ی من!

برویم و، دریغا! به هم‌پاییِ این نومیدیِ خوف‌انگیز

به هم‌پاییِ این یقین

که هر چه از ایشان دورتر می‌شویم

حقیقتِ ایشان را آشکاره‌تر

در می‌یابیم!

بدون متن

□

بدون متن

با چه عشق و چه به‌شور

فواره‌های رنگین‌کمان نشا کردم

به ویرانه‌رباطِ نفرتی

که شاخسارانِ هر درختش

انگشتی‌ست که از قعرِ جهنم

به خاطره‌یی اهریمن‌شاد

اشارت می‌کند.

بدون متن

و دریغا ــ ای آشنای خونِ من ای همسفرِ گریز! ــ

آن‌ها که دانستند چه بی‌گناه در این دوزخِ بی‌عدالت سوخته‌ام

در شماره

از گناهانِ تو کم‌ترند!

بدون متن

۱۱

اکنون رَخت به سراچه‌ی آسمانی دیگر خواهم کشید.

آسمانِ آخرین

که ستاره‌ی تنهای آن

تویی.

بدون متن

آسمانِ روشن

سرپوشِ بلورینِ باغی

که تو تنها گُلِ آن، تنها زنبورِ آنی.

باغی که تو

تنها درختِ آنی

و بر آن درخت

گلی‌ست یگانه

که تویی.

بدون متن

ای آسمان و درخت و باغِ من، گُل و زنبور و کندوی من!

با زمزمه‌ی تو

اکنون رخت به گستره‌ی خوابی خواهم کشید

که تنها رؤیای آن

تویی.

بدون متن

۱۲

این است عطرِ خاکستریِ هوا که از نزدیکیِ صبح سخن می‌گوید.

زمین آبستنِ روزی دیگر است.

این است زمزمه‌ی سپیده

این است آفتاب که بر می‌آید.

بدون متن

تک‌تک، ستاره‌ها آب می‌شوند

و شب

بریده‌بریده

به سایه‌های خُرد تجزیه می‌شود

و در پسِ هر چیز

پناهی می‌جوید.

بدون متن

و نسیمِ خنکِ بامدادی

چونان نوازشی‌ست.

بدون متن

□

بدون متن

عشقِ ما دهکده‌یی‌ست که هرگز به خواب نمی‌رود

نه به شبان و

نه به روز،

و جنبش و شورِ حیات

یک دَم در آن فرو نمی‌نشیند.

بدون متن

هنگامِ آن است که دندان‌های تو را

در بوسه‌یی طولانی

چون شیری گرم

بنوشم.

بدون متن

□

بدون متن

تا دستِ تو را به دست آرم

از کدامین کوه می‌بایدم گذشت

تا بگذرم

از کدامین صحرا

از کدامین دریا می‌بایدم گذشت

تا بگذرم.

بدون متن

روزی که این‌چنین به زیبایی آغاز می‌شود

[به هنگامی که آخرین کلماتِ تاریکِ غمنامه‌ی گذشته را با شبی که در گذر است

به فراموشیِ بادِ شبانه سپرده‌ام]،

از برای آن نیست که در حسرتِ تو بگذرد.

تو باد و شکوفه و میوه‌یی، ای همه‌ی فصولِ من!

بر من چنان چون سالی بگذر

تا جاودانگی را آغاز کنم.

بدون متن

۱۱ تیرِ ۱۳۴۲

بدون متن

ارسال

سخنان دوستان

سخنی از دوستان برای این شعر وجود ندارد
از سخن شما دوست عزیز, خوشنود می شویم